W XV i XVI wieku rozkwitła Rzeczpospolita Obojga Narodów gospodarczo i kulturowo. Antropolog Edward B. Tylor napisał, że kultura to: „…produkt cywilizacji ludzkiej. To tak złożona całość, która zawiera wiedzę, wiarę, sztukę, prawo, moralność, obyczaje i wszelkie inne możliwości oraz nawyki nabyte przez człowieka jako członka społeczeństwa”.
Wiek XVI był najwspanialszą fazą historii polskiej kultury .Było to państwo wielokulturowe, które posiadało wielka władze polityczna. Polska była supermocarstwem w Europie. Historycy nazwali ten okres w historii „Złotym Wiekiem”.
„Złoty Wiek” był okresem wielkich idei I eksperymentów naukowych oraz doświadczeń kulturowych. Przedstawił idee włoskiego renesansu społeczeństwu polskiemu i nowy humanizm. Kładł nacisk na rozwój moralny i wprowadzał znaczenie godności i wartości jednostki.
Należy pamiętać, że tradycje wywodzące się z tego okresu były w ostrym kontraście z ideami komunizmu, który kładł nacisk na od-indywidualizowanie człowieka i posuną się do stwierdzenia -to jest „zero”-nic (Lenin)! Te zdeprawowane społeczeństwo z publicznej godności nigdy nie zostanie zaakceptowane przez Polaków.
W okresie Złotego Wieku – polskiego renesansu – język, sztuka i literatura w Królestwie Polskim rozwijały się i rozkwitały. Rzeczpospolita czerpała artystyczne inspiracje głównie z Włoch, z którymi dwór jagielloński kultywował bardzo bliskie relacje. Polski renesans wzorowany był na modzie zachodnioeuropejskiego renesansu, z dodatkiem niepowtarzalnych polskich cech.
Kultura polska zrodziła się głównie z wpływów świata łacińskiego i jej filozofii – od Greków, Rzymian i chrześcijaństwa, a także z dialogu między etnicznymi mniejszościami w Polsce – głównie Żydami, Niemcami i innymi. Dialog i przenikanie się kultur były najważniejsza od wieków charakterystyka polskiej tradycji. Królowie z radością witali zagranicznych artystów przyjeżdżających do Polski. Polska sztuka i muzyka zawsze odzwierciedlały europejskie trendy, zachowując przy tym swój niepowtarzalny polski charakter. Zaznacza się to w kompozycji wielkiego kompozytora i pianisty romantyzmu – Fryderyka Chopina.
Jak wiemy, język jest częścią kultury i jej medium I powinien być rozwijany. I tak tez było w dobie renesansu. Do XVI wieku językiem urzędowym w Polsce była łacina a w okresie renesansu, poprzez literaturę został wprowadzony język polski. W tamtym czasie Polska była supermocarstwem w Europie i dlatego język polski stał się językiem handlu i dyplomacji (tzw lingua franca) w różnych regionach Europy Środkowo-Wschodniej.
Polacy wierzą, że zachowanie języka, polskich tradycji i kultury odegrało znaczącą role w utrzymaniu tożsamość polskiej pod zaborami, kiedy Polska została wymazana z mapy Europy.
Obecnie po polsku mówi około 50-55 milionów ludzi w 80 krajach, ale głównie oczywiście w Polsce. Szacuje się, że 19 milionów osób polskiego pochodzenia mieszka za granica którzy to starają się podtrzymać polskie tradycje i język.
Renesans to także okres wielkiej tolerancji religijnej w Polsce, kultywowany do dzisiaj. Król Zygmunt II August słynnie oświadczył swoim poddanym: „Nie jestem Panem Twojego sumienia”. A szlachta podpisała dokument, w którym przedstawiciele wszystkich głównych religii zobowiązali się do wzajemnego wsparcia i tolerancji. Brytyjski historyk Norman Davies napisał w „Bożym placu zabaw”:„Oczywiście sformułowanie i treść deklaracji Konfederacji Warszawskiej z 28 stycznia 1573 r. były nadzwyczajne w odniesieniu do warunków panujących w innych częściach Europy: i przez ponad dwa stulecia rządziły zasadami życia religijnego w Rzeczypospolitej”.
W efekcie Polska stała się miejscem, w którym najbardziej radykalne sekty religijne poszukiwały schronienia, próbując uciec przed prześladowaniami w innych krajach. Przyjmowali zasady króla i…mieszkali na terytorium Polski zgodnie z jej prawem.
Istniały liczne kościoły prawosławne i greckokatolickie, luterańskie i kalwińskie kongregacje, synagogi i meczety. Polska była państwem bardzo liberalnym w porównaniu z krajami zachodnimi, w których palono ludzi na stosach. Wolność religii była gwarantowana.
Zniesienie komunizmu przeciwnemu religii i nie promującemu polskiej tradycji i wartości patriotycznych, zmieniła sytuację w naszej kulturze. Polacy kontynuują tradycję tolerancji religijnej, a po usunięciu cenzury kultura rozkwita w atmosferze wolności i pokoju! Życie społeczne i kulturalne kwitnie. Nie możemy zaprzeczyć, że sztuka i kultura również rozwijają się łatwo w naturalny sposób I tradycje są podtrzymywane i kultywowane w stanie wolności.
Polacy po doświadczeniu tylu dramatycznych wydarzeń, zmian i destabilizacji w swojej burzliwej historii chcieliby żyć w wolnym kraju w pokoju, i mieć zawsze czyste niebo ze słońcem na horyzoncie… Ale wiedzą, że pogoda ciągle się zmienia… i muszą mieć zawsze ze sobą… parasol.
Andrzej Siedlecki
